Τελικά η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ας ελπίσουμε αυτή τη φορά όχι ως φάρσα, αλλά ως μια ύστατη προσπάθεια για να είμαστε, έστω και καθυστερημένα, παρόντες στο ραντεβού  με τις υποχρεώσεις μας. Όλοι θυμόμαστε το ανέκδοτο που κυκλοφορούσε στα ξένα μέσα ενημέρωσης την εποχή της προετοιμασίας για τους ολυμπιακούς αγώνες. Υπάρχουν δυο τρόποι για να κάνει κανείς ένα έργο: Ο προγραμματισμός και ο ελληνικός δηλ. την τελευταία στιγμή!
 
Μοιάζει λοιπόν αυτή η περίοδος με εκείνη της Άνοιξης του 2004. Όταν είχαμε αναλάβει την οργάνωση των ολυμπιακών αγώνων και ήσαν ακόμη όλα ημιτελή, οι ξένοι δεν πίστευαν ότι  θα τα καταφέρουμε και όμως οργανώσαμε τους καλύτερους αγώνες στη σύγχρονη ιστορία τους. Μπορεί κανείς να έχει τις αντιρρήσεις του για την ανάληψη, να μας κόστισαν επίσης κάτι παραπάνω, αλλά οι Έλληνες απέδειξαν ότι έχουν τις οργανωτικές και τεχνικές δυνατότητες να τα βγάλουν πέρα, αλλά και να εντυπωσιάσουν.
 
Η νέα κυβέρνηση είναι καλά μονταρισμένη, ώστε να πετύχει πολλά πράγματα σε μικρό χρονικό διάστημα, αφού πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία και τώρα καλούνται να την υλοποιήσουν. Στο χέρι τους είναι να προωθήσουν όλες τις εκκρεμότητες, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα το προοδευτικό τους στίγμα σε όλες τις αποφάσεις. Δικαιοσύνη στην κατανομή των βαρών και αναπτυξιακή διάσταση στις παρεμβάσεις στην οικονομία και στο κράτος.
 
Στόχος η επιστροφή στην κανονικότητα. Αυτή μπορεί να αποκατασταθεί, όταν αρθούν όλες οι αβεβαιότητες που αυτή τη στιγμή επικρέμονται  πάνω από την ελληνική οικονομία. Έλλειψη εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα, φόβος για κούρεμα καταθέσεων και φόβος για Grexit.
 
Με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που θα ακολουθήσει τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων και θα συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην εξυγίανση του ενεργητικού τους, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την άρση των κεφαλαιακών ελέγχων. Η διαδικασία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους, ώστε να αποφευχθεί το κούρεμα των άνω των 100.000 ευρώ καταθέσεων και να αρχίσει η ομαλή χρηματοδότηση των τραπεζών από την ΕΚΤ,  όπως      και η σταδιακή επιστροφή των εκτός συστήματος καταθέσεων του κοινού.
 
Η επιτυχής εξάλλου 1η αξιολόγηση θα σηματοδοτήσει  θετικές εξελίξεις και στην υπόθεση του χρέους. Είναι φανερό πλέον, από δηλώσεις όλων των επίσημων φορέων, ότι οι δανειστές μας είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν σε μια αναδιάρθρωση του επίσημου χρέους με στόχο, αν όχι τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, τουλάχιστον την ετήσια εξυπηρετησιμότητά του. Αν αυτή περιέχει εκτός από μια γενναία επιμήκυνση των ωριμάνσεων των ομολόγων μαζί με μια μείωση των επιτοκίων και κυρίως μια μεγάλη περίοδο χάριτος στην αποπληρωμή των τόκων, τότε θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις τόσο για την επιστροφή γρήγορα στις αγορές, όσο και για μια αισθητή μείωση του κινδύνου χώρας. Έτσι θα αφήσουμε οριστικά το Grexit πίσω μας και η Ελλάδα θα μπει πάλι στο ραντάρ των επενδυτών, τη στιγμή που στη χώρα αυτή τη στιγμή ανιχνεύονται σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες.
 
Μπορεί η χώρα να έχει υποστεί μια τεράστια αποεπένδυση, όμως η αξιοποίηση του αργούντος παραγωγικού δυναμικού σε συνδυασμό με τους ευρωπαικούς πόρους, παλαιό και νέο ΕΣΠΑ, πακέτο Γιούνκερ, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων καθώς  και άλλα επενδυτικά εργαλεία συνολικού ύψους πάνω από 60 δις ευρώ, αποτελούν τη μεγάλη ευκαιρία για να γυρίσει η χώρα σελίδα.
 
Η ίδρυση των δύο υφυπουργείων, βιομηχανίας και αξιοποίησης του ΕΣΠΑ, πιστοποιούν ένα πρώτο θετικό δείγμα γραφής της κυβέρνησης, ότι καταπιάνεται σοβαρά με την αναγκαία παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας, η οποία θα πρέπει να συνοδευτεί και με μια θεσμική αναδιοργάνωση του κράτους. Έτσι, μετά και από την απομάκρυνση των αβεβαιοτήτων, είναι πολύ πιθανό να ζήσουμε, όπως συνέβη σε άλλες οικονομίες, το φαινόμενο του ελατηρίου, όπου μετά τη σταθεροποίηση παρατηρήθηκε μια περίοδος με πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Τελικά η ασάφεια μπορεί να βλάπτει σοβαρά τη χώρα, αποτελεί όμως αποτελεσματικό (;) όπλο για την άγρα ψήφων. Πως αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς το σκεπτικό των υποστηρικτών της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, αφού η επιχειρηματολογία  τους δείχνει ξεκάθαρα ή ότι υπάρχει πλήρης άγνοια της λειτουργίας των θεσμών ή ότι σκόπιμα στοχεύει στην παραπλάνηση του κοινού.
 
Αφετηρία αποτελεί η απόφαση για μονομερή «κατάργηση των Μνημονίων και των αποικιακών δανειακών συμβάσεων υποθήκευσης του μέλλοντός μας». Έτσι η χώρα θα καταστεί ανεξάρτητη, χωρίς κηδεμόνες, θα ασκεί αυτόνομη οικονομική και κοινωνική πολιτική χωρίς ελέγχους, οι δε τύχες του λαού μας δεν θα εξαρτώνται από τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών κέντρων εξουσίας, αλλά από εκείνες μιας κυρίαρχης ελληνικής κυβέρνησης. Αναγνωρίζουν βέβαια, ότι εμπόδιο για να γίνουν αυτά αποτελεί η συμμετοχή μας στη «νομισματική φυλακή» της Ευρωζώνης, συνεπώς θα πρέπει να αποχωρήσουμε από το Ευρώ και να επιστρέψουμε στη Δραχμή. Από την άλλη αφήνουν ανοιχτό το θέμα της συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επειδή γνωρίζουν ότι τότε αρχίζουν τα πολύ δύσκολα.
 
Όμως, οι δημοσιονομικές υποχρεώσεις της χώρας μας, από τις οποίες εξαρτάται και ο βαθμός αυτονομίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής, άρα και περιορισμού της ανεξαρτησίας, δεν προέρχονται από τη συμμετοχή μας στην Ευρωζώνη, αλλά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
 
Η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ των 25 χωρών που ψήφισαν και  υπέγραψαν το περίφημο «Δημοσιονομικό Σύμφωνο» στις 2 Μαρτίου 2012, το οποίο επικυρώθηκε από τη Βουλή με 194 ψήφους στις 28 του ιδίου μήνα. Σ’αυτό προβλέπεται η υποχρέωση τήρησης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και η λειτουργία ενός φρένου για το δημόσιο χρέος.
 
Για να θεωρείται ο προϋπολογισμός ισοσκελισμένος θα πρέπει  το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης να μην υπερβαίνει το 3%, ενώ το διαρθρωτικό το 0,5%. Κάθε υπέρβαση θα τιμωρείται με τσουχτερό πρόστιμο υπολογιζόμενο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ.
 
Το κριτήριο του δημοσίου χρέους είναι ακόμη αυστηρότερο, αφού στόχος είναι η μείωσή του στα όρια του Μάαστριχτ του 60% επί του ΑΕΠ. Το ποσό που βρίσκεται πάνω από αυτή την οροφή θα πρέπει κάθε χρόνο να μειώνεται κατά το 1/20. Αυτό σημαίνει π.χ. για την Ελλάδα, ότι είναι υποχρεωμένη να παράγει πρωτογενές πλεόνασμα 9% το χρόνο!
 
Είναι σαφές ότι οι δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει είναι πράγματι σκληρές και κατά τεκμήριο πολλές απραγματοποίητες, όμως μέχρι να υπάρξουν κάποιες αλλαγές αυτές ισχύουν για όλες τις χώρες. Ταυτόχρονα η συμμετοχή μας στην Ε.Ε. συνδέεται με σημαντικά οφέλη, τα οποία προέρχονται είτε από τις μόνιμες διαρθρωτικού τύπου ενισχύσεις (ΕΣΠΑ, αγροτικές επιδοτήσεις, προγράμματα ανεργίας), είτε από πολιτικές ενίσχυσης της ανάπτυξης (πακέτο Γιούνκερ και πακέτο Ντράγκι), όπως επίσης και από χρηματοδοτικές ενισχύσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (μεγάλα έργα).
 
Μια ηρωική έξοδος από τα δεσμά της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάκτηση της ανεξαρτησίας μας, εκτός από τα εθνικά προβλήματα ασφαλείας που θα δημιουργήσει, σημαίνει ταυτόχρονα και την απώλεια σημαντικών πόρων στους οποίους στηρίζεται κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια στη χώρα. Η συμμετοχή της συνεπώς στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που αποτελεί τη βασική της στρατηγική επιλογή για πάνω από 60 χρόνια, είναι και θα πρέπει να παραμείνει αδιαπραγμάτευτη.

Τελικά η ασάφεια μπορεί να βλάπτει σοβαρά τη χώρα, αποτελεί όμως αποτελεσματικό (;) όπλο για την άγρα ψήφων. Πως αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς το σκεπτικό των υποστηρικτών της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, αφού η επιχειρηματολογία  τους δείχνει ξεκάθαρα ή ότι υπάρχει πλήρης άγνοια της λειτουργίας των θεσμών ή ότι σκόπιμα στοχεύει στην παραπλάνηση του κοινού.
 
Αφετηρία αποτελεί η απόφαση για μονομερή «κατάργηση των Μνημονίων και των αποικιακών δανειακών συμβάσεων υποθήκευσης του μέλλοντός μας». Έτσι η χώρα θα καταστεί ανεξάρτητη, χωρίς κηδεμόνες, θα ασκεί αυτόνομη οικονομική και κοινωνική πολιτική χωρίς ελέγχους, οι δε τύχες του λαού μας δεν θα εξαρτώνται από τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών κέντρων εξουσίας, αλλά από εκείνες μιας κυρίαρχης ελληνικής κυβέρνησης. Αναγνωρίζουν βέβαια, ότι εμπόδιο για να γίνουν αυτά αποτελεί η συμμετοχή μας στη «νομισματική φυλακή» της Ευρωζώνης, συνεπώς θα πρέπει να αποχωρήσουμε από το Ευρώ και να επιστρέψουμε στη Δραχμή. Από την άλλη αφήνουν ανοιχτό το θέμα της συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επειδή γνωρίζουν ότι τότε αρχίζουν τα πολύ δύσκολα.
 
Όμως, οι δημοσιονομικές υποχρεώσεις της χώρας μας, από τις οποίες εξαρτάται και ο βαθμός αυτονομίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής, άρα και περιορισμού της ανεξαρτησίας, δεν προέρχονται από τη συμμετοχή μας στην Ευρωζώνη, αλλά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
 
Η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ των 25 χωρών που ψήφισαν και  υπέγραψαν το περίφημο «Δημοσιονομικό Σύμφωνο» στις 2 Μαρτίου 2012, το οποίο επικυρώθηκε από τη Βουλή με 194 ψήφους στις 28 του ιδίου μήνα. Σ’αυτό προβλέπεται η υποχρέωση τήρησης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και η λειτουργία ενός φρένου για το δημόσιο χρέος.
 
Για να θεωρείται ο προϋπολογισμός ισοσκελισμένος θα πρέπει  το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης να μην υπερβαίνει το 3%, ενώ το διαρθρωτικό το 0,5%. Κάθε υπέρβαση θα τιμωρείται με τσουχτερό πρόστιμο υπολογιζόμενο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ.
 
Το κριτήριο του δημοσίου χρέους είναι ακόμη αυστηρότερο, αφού στόχος είναι η μείωσή του στα όρια του Μάαστριχτ του 60% επί του ΑΕΠ. Το ποσό που βρίσκεται πάνω από αυτή την οροφή θα πρέπει κάθε χρόνο να μειώνεται κατά το 1/20. Αυτό σημαίνει π.χ. για την Ελλάδα, ότι είναι υποχρεωμένη να παράγει πρωτογενές πλεόνασμα 9% το χρόνο!
 
Είναι σαφές ότι οι δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει είναι πράγματι σκληρές και κατά τεκμήριο πολλές απραγματοποίητες, όμως μέχρι να υπάρξουν κάποιες αλλαγές αυτές ισχύουν για όλες τις χώρες. Ταυτόχρονα η συμμετοχή μας στην Ε.Ε. συνδέεται με σημαντικά οφέλη, τα οποία προέρχονται είτε από τις μόνιμες διαρθρωτικού τύπου ενισχύσεις (ΕΣΠΑ, αγροτικές επιδοτήσεις, προγράμματα ανεργίας), είτε από πολιτικές ενίσχυσης της ανάπτυξης (πακέτο Γιούνκερ και πακέτο Ντράγκι), όπως επίσης και από χρηματοδοτικές ενισχύσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (μεγάλα έργα).
 
Μια ηρωική έξοδος από τα δεσμά της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάκτηση της ανεξαρτησίας μας, εκτός από τα εθνικά προβλήματα ασφαλείας που θα δημιουργήσει, σημαίνει ταυτόχρονα και την απώλεια σημαντικών πόρων στους οποίους στηρίζεται κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια στη χώρα. Η συμμετοχή της συνεπώς στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που αποτελεί τη βασική της στρατηγική επιλογή για πάνω από 60 χρόνια, είναι και θα πρέπει να παραμείνει αδιαπραγμάτευτη.

Η παραμονή της χώρας στο Ευρώ θα πρέπει να επιδιωχθεί με κάθε μέσο, αφού οι αρνητικές επιπτώσεις μιας εξόδου είναι πολύ περισσότερες από τα όποια αμφιβόλου αποτελέσματος πρόσκαιρα οφέλη. Γιατί λοιπόν αποτελεί ψευτοδίλημμα η επιλογή Ευρώ ή Δραχμή;
Πρώτον, είναι αλήθεια, ότι η κατασκευή του Ευρώ έπασχε από την αρχή. Η διαφορές στην παραγωγικότητα οδήγησαν σε πλεονάσματα στις Βόρειες χώρες και σε ελλείμματα στο Νότο. Αποτέλεσμα, η υπερχρέωση   των χωρών    και η αποκάλυψη της ανάγκης για ενιαίους κανόνες δημοσιονομικής και πιστωτικής πολιτικής. Οι δύο θεσμοί, Σύμφωνο Σταθερότητας και Τραπεζική Ένωση που στο μεταξύ κλήθηκαν να λύσουν το πρόβλημα, δυστυχώς είναι ανεπαρκείς.
Δεύτερον, είναι λάθος το βασικό επιχείρημα για την επιστροφή στη Δραχμή, ότι η χώρα θα κερδίσει σε ανταγωνιστικότητα, αφού της δίνεται η δυνατότητα της υποτίμησης και έτσι θα αυξηθούν οι εξαγωγές. Στη θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου η εξωτερική αξία  του νομίσματος, εξαρτάται από τη  ζήτηση των αγαθών και υπηρεσιών από το εξωτερικό. Αποτελεί δηλαδή ένα παράγωγο της διαδικασίας και όχι την αιτία που δημιουργεί αποτέλεσμα. Η υποτίμηση  χρησιμοποιείται για να αντιμετωπιστούν μόνο βραχυχρόνιες ανισορροπίες. Η βελτίωση των εξαγωγών εξαρτάται από τις ελαστικότητες ζήτησης των επιμέρους προϊόντων που προσφέρονται στο εξωτερικό, οι οποίες συνδέονται με τη δομή της οικονομίας. Αυτή δυστυχώς για τη χώρα μας είναι το πρόβλημα και όχι το νόμισμα. Άλλωστε και στο παρελθόν με τις αλλεπάλληλες υποτιμήσεις οι επιδόσεις μας δεν βελτιώθηκαν, ούτε επίσης και με την υποτίμηση του Ευρώ τελευταία οι εξαγωγές σε τρίτες χώρες  αυξήθηκαν.
Τρίτον, η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα είναι καταστροφική για πολλούς λόγους, οι βασικότεροι από τους οποίους είναι:
Επειδή θα έχει προηγηθεί χρεοκοπία, το  τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει. Οι δανειστές της χώρας θα γράψουν μεγάλες ζημιές με αποτέλεσμα για πολλά χρόνια να κλείσουν οι διεθνείς αγορές άντλησης κεφαλαίων. Η απώλεια της εμπιστοσύνης προς τη χώρα θα δυσχεράνει ακόμη και τις πιο απλές διεθνείς συναλλαγές των επιχειρήσεων. Η χώρα θα βρεθεί σε απομόνωση.
Οι τράπεζες θα καταρρεύσουν, όχι μόνο λόγω των μαζικών αναλήψεων των καταθέσεων, αλλά επειδή οι πολίτες θα προτιμήσουν το Ευρώ ως σταθερότερο νόμισμα. Ακόμη και σήμερα το 80% των Ελλήνων προτιμά το Ευρώ. Έτσι το πιθανότερο είναι να προσπαθήσουν να ανταλλάξουν το νέο νόμισμα με Ευρώ. Αυτός είναι  ο σίγουρος δρόμος για το απόλυτο χάος.
 Η χρησιμοποίηση της εκδοτικής μηχανής για εμπλουτισμό του συστήματος με φρέσκο νέο χρήμα θα οδηγήσει γρήγορα σε υπερπληθωρισμό. Θα ακολουθήσει μια υποτίμηση που σε πρώτη φάση υπολογίζεται σε 40-60%. Από αυτή θα ωφεληθεί ίσως ο τουριστικός τομέας, όχι όμως και οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας. Τα εξαγώγιμα προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας είναι πολύ λίγα, ενώ είμαστε υποχρεωμένοι να εισαγάγουμε όχι μόνο τρόφιμα και φάρμακα αλλά και πρώτες ύλες και καύσιμα, τα οποία τώρα θα είναι ακριβότερα. Το αποτέλεσμα θα είναι, ότι θα ενισχυθεί περαιτέρω ο πληθωρισμός.
Κερδισμένοι βέβαια, και γι’ αυτό κόπτονται για την επιστροφή, θα βγουν, όλοι εκείνοι που μετέφεραν τα χρήματά τους στο εξωτερικό για να κερδοσκοπήσουν, ενώ οι αποταμιευτές του εσωτερικού θα χάσουν σε μια νύχτα τις μισές και πάνω αποταμιεύσεις τους.
Συμπερασματικά, χωρίς η παραπάνω ανάλυση να διεκδικεί τίτλους πληρότητας, η επιστροφή στη Δραχμή, θα έμοιαζε με άλμα στο κενό από ένα τρένο που βρίσκεται σε κίνηση. Αυτό που προέχει τώρα είναι να εκμεταλλευτούμε το Status quo,  το οποίο κατέχουμε. Θα πρέπει να επεξεργασθούμε ένα μακρόπνοο σχέδιο για την οικονομία μας, αξιοποιώντας τους ευρωπαϊκούς πόρους, που να στοχεύει στην ανάπτυξη και αναδιοργάνωση συγκεκριμένων τομέων που διαθέτουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η χώρα μας ευτυχώς μπορεί να στηριχτεί για να επιτύχει σ΄αυτήν την επίπονη προσπάθεια, όχι μόνο στο άριστα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και στα φυσικά και κλιματικά προσόντα της, υπό την προϋπόθεση ότι και η πολιτική της ηγεσία θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.