Ευρώ ή Δραχμή, ένα ψευτοδίλημμα | Επίκαιρα

Η συζήτηση για μια πιθανή αποχώρηση της Ελλάδας από τη ζώνη του Ευρώ, εμφανίζεται κάθε φορά, όταν η χώρα αντιμετωπίζει προβλήματα σχετικά με την επίτευξη των στόχων ενός απαράδεκτου οικονομικά και κοινωνικά προγράμματος, το οποίο προσπαθεί να θεραπεύσει παθογένειες της ελληνικής οικονομίας με λάθος τρόπο. Βασική επιδίωξη είναι, η εξάλειψη του δίδυμου ελλείμματος, δημοσιονομικού και ισοζυγίου πληρωμών, το συντομότερο δυνατό, χωρίς να λαμβάνει υπ’όψη τις απώλειες  στον παραγωγικό αλλά και στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Η οικονομική αρχή, που θέλει τον στόχο να επιτυγχάνεται με το μικρότερο δυνατό κόστος, ξεχάστηκε από τους νεοφιλελεύθερους εμπνευστές της, στο βωμό μιας αμφίβολης βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, ακόμη κι αν το παραγόμενο και προς διάθεση προϊόν είναι ένα υποπολλαπλάσιο του αρχικού και ωθεί στην ανεργία ακόμη ένα 20% του απασχολούμενου δυναμικού της χώρας.

Η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ με τις εκτιμήσεις, ότι το χρέος θα φθάσει το 2020 στο 160% του ΑΕΠ, αντί του 124% που προβλέπει το πρόγραμμα, έδωσε το έναυσμα στους Financial Times να συμπεράνουν, ότι «η Ελλάδα τα επόμενα τέσσερα χρόνια ή θα χρεοκοπήσει ή θα βγει από το Ευρώ ή και τα δύο».

Η αλήθεια είναι, ότι οι υποθέσεις στις οποίες στηρίζεται το πρόγραμμα ήταν από την αρχή και αίολες και λανθασμένες. Άλλωστε, η συμφωνία του Νοεμβρίου του 2012 χαρακτηρίστηκε πολιτική και η πρόνοια, ότι μετά την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, θα υπάρξει συζήτηση για την περαιτέρω απομείωση του χρέους, δείχνει, ότι και οι συντάκτες του δεν πίστευαν και οι ίδιοι στην ορθότητα των προβλέψεών τους. Από την εξέλιξη αυτών των συζητήσεων, που παίρνει τον χαρακτήρα της «μητέρας των μαχών», θα εξαρτηθεί και η παραμονή της χώρας στο Ευρώ ή αν θα οδηγηθεί σε νέες περιπέτειες.

Η παραμονή της χώρας στο Ευρώ θα πρέπει να επιδιωχθεί με κάθε μέσο, αφού οι αρνητικές επιπτώσεις μιας εξόδου είναι πολύ περισσότερες από τα όποια αμφιβόλου αποτελέσματος πρόσκαιρα οφέλη. Γιατί λοιπόν αποτελεί ψευτοδίλημμα η επιλογή Ευρώ ή Δραχμή;

Πρώτον, είναι αλήθεια, ότι η κατασκευή του Ευρώ έπασχε από την αρχή. Κατά τον Καναδό οικονομολόγο, Robert Mundell, πνευματικό πατέρα του Ευρώ, ο «άριστος νομισματικός χώρος » (1961), θα πρέπει να διακρίνεται από ομοιογένεια στο επίπεδο παραγωγικότητας των επιμέρους μελών του χώρου. Στην Ευρώπη από το ξεκίνημα διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές σε παραγωγικότητα, τεχνολογία και βιοτικό επίπεδο μεταξύ των χωρών του Νότου και του Βορρά. Οι πρώτες διαθέτουν λιγότερα κεφάλαια και εξάγουν προϊόντα εντάσεως εργασίας, ενώ οι δεύτερες κυρίως βιομηχανικά υψηλής προστιθέμενης αξίας. Αυτό οδήγησε σε πλεονάσματα στις Βόρειες χώρες και σε ελλείμματα στο Νότο. Αποτέλεσμα, η υπερχρέωση   των χωρών    και η αποκάλυψη της ανάγκης για ενιαίους κανόνες δημοσιονομικής και πιστωτικής πολιτικής. Το ένα υλοποιείται τώρα με το Σύμφωνο Σταθερότητας, το άλλο με την Τραπεζική Ένωση.

Δεύτερον, είναι λάθος το βασικό επιχείρημα για την επιστροφή στη Δραχμή, ότι η χώρα θα κερδίσει σε ανταγωνιστικότητα και έτσι θα λύσει τα προβλήματά της, αφού της δίνεται η δυνατότητα της υποτίμησης και έτσι θα αυξηθούν οι εξαγωγές. Στη θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου η εξωτερική αξία (συναλλαγματική ισοτιμία) του νομίσματος, εξαρτάται από τη  ζήτηση των αγαθών και υπηρεσιών από το εξωτερικό. Αποτελεί δηλαδή ένα παράγωγο της διαδικασίας και όχι την αιτία που δημιουργεί αποτέλεσμα. Η εφάπαξ μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας (υποτίμηση ή ανατίμηση) χρησιμοποιείται για να αντιμετωπιστούν μόνο βραχυχρόνιες ανισορροπίες. Η βελτίωση των εξαγωγών εξαρτάται από τις ελαστικότητες ζήτησης των επιμέρους προϊόντων που προσφέρονται στο εξωτερικό, οι οποίες συνδέονται με τη δομή της οικονομίας. Αυτή δυστυχώς για τη χώρα μας είναι το πρόβλημα και όχι το νόμισμα Ευρώ ή Δραχμή, αφού και στο παρελθόν με τις αλλεπάλληλες υποτιμήσεις οι επιδόσεις μας δεν βελτιώθηκαν. Άλλωστε, παρά την καταγραφόμενη βελτίωση του συνολικού δείκτη ανταγωνιστικότητας τα τελευταία τρία χρόνια, οι εξαγωγές μας δεν έδειξαν να κερδίζουν έδαφος. Αυτό δεν αποκλείει το γεγονός, ότι ακόμη και μέσα στην κρίση υπάρχουν επιχειρήσεις ή και ολόκληροι κλάδοι, που συμμετέχουν στο διεθνή ανταγωνισμό με επιτυχία.

Τρίτον, η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα είναι καταστροφική για πολλούς λόγους, οι βασικότεροι από τους οποίους είναι:

Θα οδηγηθούμε άμεσα σε χρεοκοπία το δε τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει. Η χρεοκοπία θα επιφέρει μεγάλες ζημιές σε όσους δάνεισαν τη χώρα με αποτέλεσμα για πολλά χρόνια να κλείσουν οι διεθνείς αγορές άντλησης κεφαλαίων. Η απώλεια της εμπιστοσύνης προς τη χώρα θα δυσχεράνει ακόμη και τις πιο απλές διεθνείς συναλλαγές των επιχειρήσεων. Η χώρα θα βρεθεί σε απομόνωση.

Οι τράπεζες θα καταρρεύσουν, όχι μόνο λόγω των μαζικών αναλήψεων των καταθέσεων, αλλά επειδή οι πολίτες θα προτιμήσουν το Ευρώ ως σταθερότερο νόμισμα. Ακόμη και σήμερα το 80% των Ελλήνων προτιμά το Ευρώ. Έτσι το πιθανότερο είναι να προσπαθήσουν να ανταλλάξουν το νέο νόμισμα με Ευρώ. Αυτός είναι  ο σίγουρος δρόμος για το απόλυτο χάος.

Η έλλειψη καταθέσεων και δανειακών κεφαλαίων εξάλλου, θα στερήσει τη δυνατότητα των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν τις επιχειρήσεις με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να κηρύξουν πτώχευση. Η χρησιμοποίηση της εκδοτικής μηχανής για εμπλουτισμό του συστήματος με φρέσκο νέο χρήμα θα οδηγήσει γρήγορα σε υπερπληθωρισμό. Θα ακολουθήσει μια υποτίμηση που σε πρώτη φάση υπολογίζεται σε 40-60%. Από αυτή θα ωφεληθεί ίσως ο τουριστικός τομέας, όχι όμως και οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας. Τα εξαγώγιμα προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας είναι πολύ λίγα, ενώ είμαστε υποχρεωμένοι να εισαγάγουμε όχι μόνο τρόφιμα και φάρμακα αλλά και πρώτες ύλες και καύσιμα, τα οποία τώρα θα είναι ακριβότερα. Το αποτέλεσμα θα είναι, ότι θα ενισχυθεί περαιτέρω ο πληθωρισμός.

Κερδισμένοι βέβαια, και γι’ αυτό κόπτονται για την επιστροφή, θα βγουν, όλοι εκείνοι που μετέφεραν τα χρήματά τους στο εξωτερικό για να κερδοσκοπήσουν, ενώ οι αποταμιευτές του εσωτερικού θα χάσουν σε μια νύχτα τις μισές και πάνω αποταμιεύσεις τους.

Συμπερασματικά, χωρίς η παραπάνω ανάλυση να διεκδικεί τίτλους πληρότητας, η επιστροφή στη Δραχμή, θα έμοιαζε με άλμα στο κενό από ένα τρένο που βρίσκεται σε κίνηση. Μπορεί να έχει κανείς τις όποιες ενστάσεις, τόσο για την απόφαση εισόδου στο Ευρώ και κυρίως για την πολιτική που ασκήθηκε στον τομέα της σύγκλισης με τα σπαταληθέντα πακέτα στη συνέχεια, όμως τώρα θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε το Status quo,  το οποίο κατέχουμε. Θα πρέπει να επεξεργασθούμε ένα μακρόπνοο σχέδιο για την οικονομία μας, που να στοχεύει στην ανάπτυξη και αναδιοργάνωση συγκεκριμένων τομέων που διαθέτουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα. Για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου υπάρχουν, μαζί με το πρόγραμμα ΕΣΠΑ που τρέχει, περίπου 40 δις από ευρωπαϊκούς πόρους, τους οποίους αυτή τη φορά θα πρέπει να διαθέσουμε στοχευμένα για την ενίσχυση της παιδείας, της καινοτομίας και των εξωστρεφών επιχειρήσεων που παράγουν προϊόντα με υψηλή προστιθέμενη αξία, ώστε να είναι και σε θέση να πληρώνουν αξιοπρεπείς μισθούς. Η χώρα μας ευτυχώς μπορεί να στηριχτεί για να επιτύχει σ΄αυτήν την επίπονη προσπάθεια, όχι μόνο στο άριστα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και στα φυσικά και κλιματικά προσόντα της, υπό την προϋπόθεση ότι και η πολιτική της ηγεσία θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.